اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک، گروهی از مشکلات جسمی هستند که تحت تاثیر عوامل روانی ایجاد می‌شوند. این اختلالات نشان می‌دهند که ذهن و بدن به طور جدایی ناپذیری به هم مرتبط هستند و افکار، احساسات و تجربیات روانی می‌توانند بر سلامت جسمی افراد تاثیر بگذارند.
سابقه ی شناخت اختلالات روان تنی به دوران باستان برمی‌گردد. در آن زمان، بسیاری از پزشکان معتقد بودند که بین ذهن و بدن ارتباطی وجود دارد و برخی از بیماری‌های جسمی ریشه در مشکلات روحی دارند. علل دقیق ایجاد اختلالات سایکوسوماتیک هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل متعددی در بروز آنها نقش دارند که در ادامه بررسی خواهند شد.
علائم اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک
علائم اختلالات روان تنی می‌توانند بسیار متنوع باشند و به نوع اختلال و فرد مبتلا بستگی دارند. به طور کلی، این علائم به دو دسته تقسیم می‌شوند:
علائم جسمی روان تنی
- سردرد: سردردهای تنشی و میگرنی از جمله شایع‌ترین علائم جسمی اختلالات روان تنی هستند.
- درد معده: درد معده، نفخ، سوء هاضمه، یبوست و اسهال از جمله علائم گوارشی رایج در این اختلالات هستند.
- تنش عضلانی: گرفتگی عضلات، درد عضلات و خستگی مزمن از جمله علائم عضلانی-اسکلتی این اختلالات هستند.
- مشکلات گوارشی: زخم معده، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، کولیت عصبی و بیماری کرون از جمله مشکلات گوارشی مرتبط با اختلالات روان تنی هستند.
- خستگی: خستگی مزمن، بی‌حوصلگی و کمبود انرژی از جمله علائم شایع این اختلالات هستند.
- اختلالات خواب: بی‌خوابی، کم‌خوابی، خواب ناآرام و کابوس دیدن از جمله علائم اختلالات خواب مرتبط با اختلالات روان تنی هستند.
- مشکلات جنسی: کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی و انزال زودرس از جمله مشکلات جنسی مرتبط با این اختلالات هستند.
- اختلالات پوستی: اگزما، کهیر، پسوریازیس و آکنه از جمله مشکلات پوستی مرتبط با اختلالات روان تنی هستند.
- اختلالات سیستم ایمنی: آسم، آلرژی و بیماری‌های خودایمنی از جمله اختلالات سیستم ایمنی مرتبط با این اختلالات هستند.
علائم روانی سایکوسوماتیک
- اضطراب: اضطراب، نگرانی، ترس و وحشت از جمله علائم روانی شایع در اختلالات روان تنی هستند.
- افسردگی: افسردگی، غم، ناامیدی و فقدان لذت از جمله علائم افسردگی مرتبط با این اختلالات هستند.
- استرس: استرس مزمن، تنش عصبی و تحریک‌پذیری از جمله علائم استرس مرتبط با اختلالات روان تنی هستند.
- ترس: ترس از موقعیت‌های خاص، ترس از اشیاء یا حیوانات خاص و فوبیا از جمله علائم ترس مرتبط با این اختلالات هستند.
- اختلالات وسواس فکری-عملی (OCD): افکار و رفتارهای وسواسی از جمله علائم OCD مرتبط با اختلالات روان تنی هستند.
- اختلالات خوردن: پرخوری عصبی، بی‌اشتهایی عصبی و دیگر اختلالات خوردن از جمله علائم مرتبط با این اختلالات هستند.
انواع اختلال روان تنی
اختلالات روان تنی انواع مختلفی دارند، که به طور کلی به دو دسته اصلی اختلالات روان تنی somatoform و اختلالات روان تنی مرتبط با بیماری‌های جسمی تقسیم می‌شوند.
اختلالات روان تنی somatoform
در این نوع اختلالات، فرد علائم جسمی را تجربه می‌کند که هیچ دلیل جسمی برای آنها وجود ندارد. این علائم ممکن است شامل درد، خستگی، مشکلات گوارشی و… باشد. انواع اختلالات روان تنی somatoform به شرح زیر می باشد:
- اختلال تبدیلی: در این اختلال، فرد علائم عصبی را تجربه می‌کند که هیچ دلیل جسمی برای آنها وجود ندارد. این علائم ممکن است شامل فلج، کوری، یا بی‌حسی باشد.
- اختلال درد somatoform: در این اختلال، فرد درد مزمنی را تجربه می‌کند که هیچ دلیل جسمی برای آن وجود ندارد.
- اختلال هیپوکندریازیس: در این اختلال، فرد دائماً نگران سلامتی خود است و معتقد است که به یک بیماری جدی مبتلا شده است.
- اختلال somatization: در این اختلال، فرد سابقه طولانی از علائم جسمی متعدد دارد که هیچ دلیل جسمی برای آنها وجود ندارد.
اختلالات روان تنی مرتبط با بیماری های جسمی
در این نوع اختلالات، یک بیماری جسمی زمینه‌ای وجود دارد که علائم روانی را نیز به دنبال دارد. به عنوان مثال، فردی که مبتلا به سرطان است ممکن است اضطراب، افسردگی و… را نیز تجربه کند. انواع اختلالات روان تنی مرتبط با بیماری‌های جسمی به شرح زیر می باشد:
- اختلال افسردگی اساسی: در این اختلال، فرد علائم افسردگی شدید را تجربه می‌کند.
- اختلال اضطراب فراگیر: در این اختلال، فرد اضطراب و نگرانی مزمن را تجربه می‌کند.
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD): در این اختلال، فرد پس از تجربه یک رویداد آسیب‌زا، علائمی مانند اضطراب، افسردگی و … را تجربه می‌کند.
پیشگیری و درمان اختلال سایکوسوماتیک
خبر خوب این هستش که با استفاده از روش‌های مختلف می‌توان از بروز اختلالات Psychosomatic پیشگیری کرد و در صورت ابتلا به آنها، آنها را درمان کرد. در این بخش، به بررسی راهکارهای مختلف پیشگیری و درمان اختلالات روان تنی یا سایکوسوماتیک خواهیم پرداخت.
راهکار های پیشگیری اختلال سایکوسوماتیک
- مدیریت استرس: استرس یکی از عوامل اصلی بروز اختلالات روان تنی است. با مدیریت استرس می‌توانید خطر ابتلا به این اختلالات را کاهش دهید.
- ورزش منظم: ورزش منظم به کاهش استرس، اضطراب و افسردگی کمک می‌کند و سلامت جسمی و روانی شما را ارتقا می‌دهد.
- تغذیه سالم: تغذیه سالم به حفظ سلامت جسمی و روانی شما کمک می‌کند و می‌تواند خطر ابتلا به اختلال سایکوسوماتیک را کاهش دهد.
- خواب کافی: خواب کافی برای سلامت جسمی و روانی شما ضروری است.
- روابط اجتماعی قوی: روابط اجتماعی قوی به شما کمک می‌کند تا با استرس و مشکلات زندگی راحت تر کنار بیایید.
راهکار های درمان اختلال Psychosomatic
درمان اختلالات روان تنی به نوع و شدت علائم بستگی دارد. به طور کلی، درمان شامل موارد زیر می‌شود:
درمان روانشناختی اختلال روان تنی
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- درمان روانکاوی
- درمان گروهی
دارو درمانی اختلال Psychosomatic
- داروهای ضد اضطراب
- داروهای ضد افسردگی
- داروهای ضد درد
تغییر در سبک زندگی
- ورزش منظم
- تغذیه سالم
- خواب کافی
- فعالیت‌های آرامش‌بخش
- اجتناب از مصرف کافئین و الکل
جمع بندی
اختلالات روان تنی مشکلات شایعی هستند که می‌توانند زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد. کلینیک مایندویژن، با در نظر گرفتن نیازها و اولویت‌های هر زوج یا فرد، بهترین خدمات نظیر روانشناسی آنلاین در کانادا، زوج درمانی، سکس تراپی، روان درمانی فردی و مشاوره پیش از ازدواج را به شما ارائه می‌دهد. همین امروز با ما تماس بگیرید و اولین قدم را برای ساختن یک زندگی شاد و پایدار بردارید.
