اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یک اختلال روانی است که با افکار و رفتارهای ناخواسته و مزاحم همراه می‌شود. این افکار و رفتارها می‌توانند زندگی روزمره افراد را به شدت تحت تاثیر قرار داده و در انجام فعالیت‌های شغلی، تحصیلی، اجتماعی و روابط شخصی آنها اختلال ایجاد کنند.
OCD یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که حدود 2.3 درصد از افراد در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند. این اختلال در زنان بیشتر از مردان است و معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود. علائم اختلال وسواس می‌تواند بسیار متنوع باشد، اما به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شود:
- افکار وسواسی: افکار ناخواسته، مزاحم و تکراری که به ذهن فرد می‌آیند. این افکار می‌توانند شامل ترس از آلودگی، آسیب به خود یا دیگران، افکار جنسی یا مذهبی نامناسب و غیره باشند.
- رفتارهای وسواسی: رفتارهای تکراری و غیرمنطقی که فرد برای کاهش اضطراب ناشی از افکار وسواسی انجام می‌دهد. این رفتارها می‌توانند شامل شستشوی مکرر دست‌ها، چک کردن مکرر وسایل، نظم و ترتیب بیش از حد، دعا کردن یا انجام کارهای مذهبی به طور مکرر و غیره باشند.
روش های درمان OCD
در این بخش به معرفی روش های درمان اختلال وسواس خواهیم پرداخت و پیشنهاد میکنم که همراه ما باشید زیرا در ادامه مزایا و معایب هر روش نیز ذکر خواهد شد.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
CBT موثرترین روش درمانی برای اختلال وسواس یا همان OCD است. این روش درمانی شامل دو مولفه اصلی مواجهه سازی و بازسازی شناختی می باشد.
- مواجهه‌سازی حضوری: بیمار به طور مستقیم با ترس‌ها و اضطراب‌های خود روبرو می‌شود. به عنوان مثال، فردی که از میکروب‌ها می‌ترسد، به طور داوطلبانه سطوح آلوده را لمس می‌کند.
- مواجهه‌سازی imaginal: بیمار در ذهن خود با ترس‌ها و اضطراب‌های خود روبرو می‌شود. به عنوان مثال، فردی که از ارتفاع می‌ترسد، تصور می‌کند که در حال بالا رفتن از یک ساختمان بلند است.
- شناسایی افکار وسواسی: بیمار یاد می‌گیرد که افکار وسواسی خود را شناسایی کند.
- به چالش کشیدن افکار وسواسی: بیمار یاد می‌گیرد که افکار وسواسی خود را به چالش بکشد و آنها را با افکار واقع‌بینانه جایگزین کند.
CBT یا همان درمانی شناختی-رفتاری به فرد دارای اختلال وسواس کمک می‌کند تا افکار و رفتارهای وسواسی خود را کنترل، اضطراب و نگرانی خود را کاهش و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشد.
انواع درمان شناختی-رفتاری برای اختلال وسواس
درمان شناختی رفتاری سنتی: این نوع CBT بر روی افکار و باورهای مرتبط با OCD تمرکز دارد.
مواجهه‌سازی و بازسازی شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی (ME-CBT): این نوع CBT بر روی پذیرش افکار و احساسات وسواسی و تمرکز بر زمان حال تمرکز دارد.
درمان مبتنی بر ERP (درمان پیشگیری از مواجهه و پاسخ): این نوع CBT بر روی جلوگیری از رفتارهای وسواسی تمرکز دارد.
دارو درمانی
در برخی موارد، از داروها برای درمان OCD استفاده می‌شود. داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی می‌توانند در کاهش علائم OCD موثر باشند.
داروهای ضد اضطراب شامل کلونازپام (کلونوپین)، لورازپام (اورانین) و آلپرازولام (زاناکس) میباشد.
داروهای ضد افسردگی شامل فلوکستین (پروزاک)، سرترالین (زولفت)، پاروکستین (پاکسیل) و ونلافاکسین (افکسور) می باشد.
تحریک عمیق مغز (DBS)
DBS یک روش درمانی تهاجمی است که برای موارد شدید OCD که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، استفاده می‌شود. در تحریک عمیق مغز الکترودهایی در نواحی خاصی از مغز کاشته می‌شوند.
علاوه بر روش هایی که در بالا ذکر شد، روش های درمانی دیگری مانند درمان روان‌تحلیل‌گری، درمان گروهی، مدیریت استرس و یوگا و مدیتیشن وجود دارد که مورد استفاده قرار می گیرند.
مزایا و معایب هر روش درمانی اختلال وسواس
مزایا و معایب روش درمانی شناختی-رفتاری به شرح زیر می باشد:
مزایا: موثرترین روش درمانی برای OCD، پایدار و بلندمدت، بدون عوارض جانبی جدی و به بیمار مهارت‌هایی را می‌آموزد که می‌تواند در طول زندگی خود از آنها استفاده کند.
معایب: نیاز به تعهد و تلاش بیمار، زمان‌بر، در برخی موارد ممکن است به تنهایی کافی نباشد.
مزایا و معایب روش دارو درمانی به شرح زیر می باشد:
مزایا: تاثیر گذاری زود هنگام، می‌تواند علائم را به طور قابل توجهی کاهش دهد، در برخی موارد می‌تواند به تنهایی موثر باشد.
معایب: دارای عوارض جانبی مانند تهوع و سرگیجه و بی‌خوابی، احتمال وابستگی، نیاز به مصرف مداوم.
مزایا و معایب روش تحریک عمیق مغز (DBS) به شرح زیر می باشد:
مزایا: موثر در موارد شدید OCD که به درمان های دیگر پاسخ نمی‌دهند، تاثیر طولانی مدت دارد و می‌تواند علائم را به طور قابل توجهی کاهش دهد.
معایب: تهاجمی و پرهزینه، نیاز به مراقبت‌های پزشکی دائمی، دارای عوارض جانبی مانند لرزش و عفونت و خونریزی.
انتخاب روش درمانی مناسب برای اختلال وسواس
انتخاب روش درمانی مناسب برای اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) باید با دقت و بر اساس شرایط فردی هر بیمار صورت گیرد. در این بخش، به بررسی عواملی که در انتخاب روش درمانی تأثیر می‌گذارند و راهنمایی برای انتخاب بهترین گزینه درمانی می‌پردازیم:
شدت علائم اختلال وسواس
در صورتی که علائم OCD فرد به میزان زیادی تأثیرگذار و محدود‌کننده باشد و در تعاملات روزمره فرد تأثیر منفی داشته باشد، ممکن است نیاز به روش‌های درمانی فوری و مؤثر‌تر باشد.
شرایط فرد دارای OCD
عواملی مانند وضعیت سلامتی فیزیکی و روانی فرد، وجود بیماری‌های همراه و عوارض جانبی ممکن از داروها، تعهد به درمان و آمادگی برای مصرف داروها و همچنین میزان مشارکت فرد در جلسات درمانی می‌توانند در انتخاب روش مناسب تاثیرگذار باشند.
پیشینه درمانی فرد
اگر فرد تا کنون از یک روش خاص درمانی استفاده کرده و نتیجه مطلوبی نداشته باشد، لازم است در انتخاب روش درمانی جدید، تجربیات گذشته نیز مورد توجه قرار گیرد.
ترجیحات فرد دارای اختلال وسواس
نظرات و ترجیحات فرد نسبت به روش‌های درمانی مختلف نیز باید در انتخاب روش مناسب درمانی مدنظر قرار گیرند. برخی از افراد ممکن است از استفاده از داروها بیشتر خوشحالی بردارند، در حالی که دیگران ممکن است ترجیح دهند روش‌های غیردارویی مانند CBT را امتحان کنند.
پشتیبانی و مشاوره حرفه‌ای
همیشه استفاده از خدمات پزشکی و روانشناسی تخصصی و مشاوره حرفه‌ای در انتخاب و استفاده از روش‌های درمانی متناسب با شرایط فرد بسیار اهمیت دارد. پزشکان و روانشناسان متخصص می‌توانند با ارزیابی دقیق علائم و نیازهای فرد، راهنمایی لازم را ارائه دهند.
جمع بندی
کلینیک مایندویژن، با در نظر گرفتن نیازها و اولویت‌های هر زوج یا فرد، بهترین خدمات نظیر روانشناسی آنلاین در کانادا، زوج درمانی، سکس تراپی، روان درمانی فردی و مشاوره پیش از ازدواج را به شما ارائه می‌دهد. همین امروز با ما تماس بگیرید و اولین قدم را برای ساختن یک زندگی شاد و پایدار بردارید.
